اوتیسم؛ والدین آگاه نقش اصلی در کاهش اختلالات رفتاری و گفتاری فرزند اوتیسم دارند
تشخیص به موقع اوتیسم، جهت درمان و مداخلات زود هنگام اهمیت زیادی دارد. با اقدام به موقع می توان مهارت های گفتاری کودکان را بهبود بخشید.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جهرم، «یک لقمه گرفتن ساده، پوشیدن لباس، استحمام کردن، مسواک زدن و یا حتی بستن بند یک کتانی و... همه از کارهای ساده ای است که به راحتی آن ها را انجام می دهیم و عادی از کنار آن می گذریم. شاید لحظه ای به آن فکر نکرده ایم که این امورات ساده ممکن است برای کودکی سخت و حتی تا بزرگسالی اش چالش برانگیز باشد. دستیابی به استقلال چیزی است که بیشتر مردم آن را بدیهی می‌دانند. پسر من ۱۰ ساله است و هنوز در انجام این کارهای ساده دچار مشکل و نگران آینده او هستم.» این صحبت های یک مادر کودک اوتیسمی است. او در ادامه اشاره می کند، این ها تمام مشکلات نیستند؛ آموزش، اجتماعی شدن او، پذیرش او در گروه های دوستی و ارتباط گرفتن با جامعه از دیگر مشکلاتی است که دغدغه فکری هر روز من است.
فرناز دلدار کارشناس گفتار درمانی بیمارستان سید الشهدا جهرم در تعریف بیماری اوتیسم می گوید: اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی-رشدی است که بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات کلامی و غیرکلامی و رفتارهای فرد تأثیر می‌گذارد. این اختلال در سنین پایین (معمولاً قبل از سه سالگی) ظاهر می‌شود و هر یک از افراد مبتلا به اوتیسم، آن را به گونه‌ای متفاوت و با شدت‌های متخلف تجربه می‌کند.
وی می گوید: علت اصلی اوتیسم ناشناخته است اما مطالعات نشان می‌دهند که ژن‌ها همراه با عوامل محیطی می‌توانند به گونه‌ای بر تکامل تأثیر بگذارند که منجربه اوتیسم شوند. بنابراین برخی از فاکتورهای موثر در بروز اوتیسم، سابقه خانوادگی (وجود حداقل یک فرد دارای اوتیسم در خانواده)، اختلالات ژنتیکی خاص(مانند سندروم ها)، فرزندآوری درسنین بالا و وزن خیلی کم هنگام تولد است.
به گفته این کارشناس، دشواری در برقراری ارتباط چشمی و درک احساسات دیگران، شرکت نکردن در بازی های گروهی، ایجاد مشکل در دوست یابی و نبود تطبیق رفتارها در موقعیت های اجتماعی مختلف از مسائلی که این کودکان با آن دست و پنجه نرم می کنند.
این کارشناس گفتار درمانی بیان می کند بر اساس تجربه و مراجعاتی که داشتم این اختلال در پسران بیشتر مشاهده می شود.
وی با اشاره به مشکلات ارتباطات کلامی و غیرکلامی در این کودکان می گوید: تأخیر در گفتار، استفاده غیرمعمول از زبان یا عدم استفاده از زبان برای ارتباط، حالت های غیرمعمولی ارتباط مانند تکان دادن دست ها، ضربه به سر، پرخاشگری فیزیکی و آسیب به خود یا دیگران و عدم تطابق حالات چهره و بدن با مکالمه از مواردی است که این بچه ها با آن درگیر هستند.
به گفته وی رفتارهای تکراری و علایق محدود مانند چرخاندن اشیا، بازی کردن نا متعارف با انگشتان و وابستگی شدید به اشیا، حساسیت بیش از حد یا کمتر از حد به محرک های حسی مانند صدا، نور و لمس از دیگر مشکلات کودکان اوتیسم است.
او می گوید: توجه به این نکته ضروری است که برخی از افراد بدون تشخیص اوتیسم نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند، اما برای افراد مبتلا به اوتیسم، این ویژگی‌ها می‌تواند زندگی را بسیار چالش برانگیز و مختل کند. پس با مشاهده یک یا چندعلائم اوتیسم در کودک نباید روی آن برچسب اوتیسم گذاشت.
به گفته وی تشخیص به موقع اوتیسم، جهت درمان و مداخلات زود هنگام اهمیت زیادی دارد اما ازآنجایی که اوتیسم یک اختلال پیچیده است وگاها با سایر اختلالات همراه است، لذا ارزیابی های لازم باید توسط یک تیم پزشکی با تجربه شامل متخصص مغزواعصاب، روانپزشک و روانشناس، گفتاردرمانگر و کاردرمانگر صورت گیرد.
وی با اشاره به درمان مبتلایان به اوتیسم می گوید: مبتلایان به اوتیسم ممکن است طیف وسیعی از مشکلات داشته باشند، بنابراین درمان واحدی برای اوتیسم وجود ندارد. همکاری بالا با تیم پزشکی بخش مهمی از یافتن ترکیب مناسب درمان جهت بهبود کیفیت زندگی و یافتن نقاط قوت آنهاست.
این کارشناس گفتار درمانی بیان می کند که یکی از مشکلات عمده کودکان مبتلا به اوتیسم، تاخیر یا اختلال در گفتار و زبان است. گفتاردرمانی به این کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند و بتوانند بهتر با دیگران تعامل داشته باشند.
به گفته وی آگاهی والدین و اقدام به موقع آنها در درمان مهارت های کلامی و غیر کلامی کودک اوتیسم بسیار مهم است.
وی می گوید: از فعالیت های واحد گفتار درمانی بیمارستان سید الشهداء برای این کودکان، کمک به آنها برای یادگیری نحوه استفاده از زبان گفتاری و غیرگفتاری مانند زبان اشاره، حرکات دست، یا استفاده از تصاویر است.
او در ادامه توضیح می دهد که توسعه مهارت‌های مکالمه، مانند رعایت نوبت در صحبت کردن و حفظ موضوع گفت‌وگو، آموزش زبان بدن و حالت‌های چهره برای درک بهتر احساسات دیگران از دیگر کارهایی است که برای این کودکان انجام می دهیم.
وی می گوید برای افزایش مهارت گفتاری این بچه ها بیان صحیح عبارات و جملات مد نظر، بسیار مهم است تکرار در استفاده از مهارت‌های واژگانی و گرامری برای بیان بهتر افکار از دیگر فعالیت هایی است که با تکرار و تمرین می تواند نقش بسزایی در بهبود مهارت گفتاری آنها شود.
به گفته وی برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است هرگز توانایی صحبت کردن را کسب نکنند. در این موارد، گفتار درمانگر از روش‌های جایگزین استفاده می کند.
گفتنی است ساعات کاری واحد گفتار درمانی بیمارستان سید الشهداء جهرم ار ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۲:۳۰ دقیقه بعد از ظهر است و درمان این بیماران با تعرفه دولتی انجام می شود.
نظر دهید