سرطان یکی از چالش‌های جدی سلامت در ایران و جهان محسوب می‌شود که با روند رو به افزایش خود نگرانی‌های زیادی را، خصوصا برای نظام سلامت، ایجاد کرده است.
افزایش امید زندگی، تغییر سبک زندگی و آلودگی‌های محیطی از جمله دلایل شیوع این بیماری هستند. بر اساس آخرین آمار ثبت شده در کشور تعداد موارد جدید سرطان‌ها 141641 مورد بوده که 49% از آنها در زنان و 51% در مردان رخ داده است. سه سرطان شایع در جمعیت زنان کشور سرطان پستان، تیروئید و روده بزرگ و در جمعیت مردان کشور پروستات، پوست (غیرملانوما) و معده هستند.
طبق آخرین گزارش‌های رسمی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت، حدود 173 مورد ابتلای جدید به این بیماری در هر 100.000 نفر در طی سال در کشور شناسایی می‌شود. آمار جهان و ایران نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر میزان بروز سرطان‌ها در حال افزایش است و در صورت عدم اتخاذ سیاست‌های پیشگیرانه و سبک زندگی سالم، تا 15 سال آینده این ارقام دو برابر خواهند شد.
دلایل متعددی در افزایش نرخ سرطان در جهان و ایران نقش دارند. یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش سن جمعیت است. اغلب کشورها در دنیا از جمله ایران به سمت یک جامعه سالمند در حرکت‌اند و با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
عامل بسیار مهم دیگر سبک زندگی ناسالم است؛ مصرف دخانیات، تغذیه نامناسب از جمله استفاده از غذاهای فرآوری‌شده و فست‌فودها، کاهش فعالیت بدنی و افزایش استرس از عوامل مهم افزایش خطر ابتلا به سرطان‌ها هستند.
عوامل ژنتیکی و وراثتی نیز در برخی از انواع سرطان، مانند سرطان پستان و کولورکتال، نقش مهمی دارد.با توجه به روند رو به افزایش سرطان در ایران، تمرکز بر غربالگری و تشخیص زودهنگام از مهم‌ترین استراتژی‌های پیشگیری و کنترل این بیماری است.
تحقیقات نشان داده‌اند که بیش از ۴۰ درصد موارد سرطان قابل پیشگیری هستند. ما در وزارت بهداشت، برنامه‌های ملی غربالگری و تشخیص زودهنگام برای دو سرطان شایع پستان و روده بزرگ در کشور را اجرایی نموده‌ایم و هموطنان عزیز می‌توانند با مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه و خانه‌های بهداشت سراسر کشور از این خدمات بهره‌مند شوند. همچنین توسعه برنامه‌های تشخیص زودهنگام سرطان برای سرطان‌های دیگر را در دست بررسی و اقدام داریم.
از دیگر اقدامات مهم این وزارتخانه، پویش ملی مبارزه با سرطان است که هر ساله در بهمن‌ماه برگزار می‌شود. این پویش با هدف اصلی افزایش آگاهی عمومی، تشویق مردم به انجام غربالگری و معاینات دوره‌ای و نیز اتخاذ سبک زندگی سالم اجرا می‌شود.
در هفته اول بهمن ماه امسال ما بر نقش خانواده آگاه و مسئول، به‌عنوان نخستین گام در پیشگیری از سرطان، اتخاذ سبک زندگی سالم و خودمراقبتی در برابر سرطان، همچنین، نقش آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم در آگاه سازی نوجوانان و جوانان به‌منظور پیشگیری از سرطان، سهولت دسترسی به خدمات بهداشتی غربالگری و تشخیص زودهنگام و نیز خدمات درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان، و نیز مشارکت مردم، داوطلبان و سفیران سلامت و مسئولیت پذیری آنان تاکید می‌نماییم.
مقابله با سرطان تنها وظیفه نظام بهداشت و درمان کشور نیست، بلکه در این مسیر، همکاری همه‌جانبه مردم، پزشکان، مسئولان و رسانه‌ها بسیار مهم و اساسی است. تنها از طریق یک عزم ملی و برنامه‌ریزی منسجم می‌توان از افزایش بیشتر این بیماری در کشور جلوگیری نمود.