مركز مهارتهاي باليني

نقش مراكز مهارت هاي باليني

يكي از ويژگي هاي آموزش علوم پزشكي لزوم يادگيري تعداد زيادي از مهارت هاي عملي و ارتباطي در كنار حيطه هاي دانشي و نظري است. اين خصوصيت آموزش پزشكي موجب شده تا از ديرباز دانشجويان علوم پزشكي پا به پاي استادان خود در آزمايشگاه ها، بيمارستان ها و بر بالين بيمار به مشاهده و تمرين مهارت هاي عملي، تجربه مهارت هاي ارتباطي با همكاران، بيماران و كسب نگرش هاي لازم بپردازند. دردهه هاي اخير با علمي تر شدن فرآيند آموزش، رشد تكنولوژي آموزشي و افزايش اهميت ارزش هاي مطرح در اخلاق پزشكي، از جمله احترام به بيمار و صدمه هر چه كمتر به وي حين آموزش، روش هاي سنتي مورد سؤال قرار گرفته اند. تحقيقات نشان داده اند كه بين فرآيند تدريس و مراحل يادگيري تفاوت زيادي وجود دارد. اگر دانشجو تمرين كافي نداشته باشد، ترس از شكست و اشتباه كردن، مانع از عملكرد درست وي مي شود. نتايج بررسي ها نشان داد تمايل فزاينده اي براي راندن تدريس مهارت هاي باليني به سمت خارج از بخش هاي بستري و بالين بيمار در سراسر جهان وجود دارد كه شايد بتوان علت آن را دودسته عوامل دانست: دسته اول را بايد در پاسخ به پيشرفت هاي آموزشي روز جستجو كرد كه موجب تشويق به تمركز در ارزيابي مهارت هاي محوري دانشجويان مي شود بدين جهت دانشجويان نياز به فرصت هاي يادگيري براي تمرين و يادگيري انجام اين مهارت ها در محيطي مطمئن و با توانمندي بالا دارند. از طرفي عوامل و فشارهاي خارجي مانند عدم تحمل در برخورد با دانشجويان و پزشكان مبتدي و افزايش تعداد دانشجويان و تخصصي شدن بخش ها و دوره هاي چرخشي مانند كارآموزي را مي توان دسته دوم عوامل به حساب آورد. هم اكنون به خوبي مشخص گرديده كه شكل سنتي آموزش باليني به دلايل متعددي قادر به ياد دهي مؤثر تمامي مهارت هاي باليني لازم به دانشجويان نمي باشد. تراكم دانشجو كمبود فضا، استرس دانشجو در اولين مواجهات باليني و رعايت حقوق بيماران از جمله محدوديت هاي يادگيري بربالين بيمار
مي باشد كه ضرورت واحد آموزش مهارت هاي باليني را تأكيد مي كند. نتايج اين مطالعات دانشگاه ها را به جستجوي روش هاي نوين و كارآمد آموزش مهارت هاي باليني ترغيب نموده تا از اين طريق بهره وري آموزشي افزايش يابد. نتيجه پاسخ به اين ضرورت ايجاد بخش ها يا مراكزي بود كه آموزش مهارت هاي باليني عمومي را چه به صورت مهارت هاي رفتاري (Behavioral) و يا مهارت هاي ابزاري (Procedural) در دانشگاه و دانشكده ها عهده دار باشند. اين بخش ها به اسامي هاي گوناگون معرفي شده اند: مانند مركز مهارت هاي باليني (Clinical Skill Center) آزمايشگاه ها يا مهارت گاههاي باليني (Clinical Skill Laboratory) كه بخش مهارت هاي باليني (Clinical Skill Department) جهت همخواني با ساير بخش هاي باليني و جامعيت آن انتخاب شده است. يكي از تمهيدات مناسب براي تدريس مهارت هاي باليني استفاده از اين مراكز است. با اين حال هنوز نمي توان نقش جايگاه هاي باليني مانند بخش هاي بستري و درمانگاه سرپايي را در يادگيري و تمرين ناديده گرفت.

به واسطه كوتاه شدن دوره بستري در بيمارستانها، كاهش تخت هاي بستري و افزايش مراقبت بيماران در جامعه، اغلب افراد بستري در بيمارستان موقعيت مناسبي را براي يادگيري مهارتهاي باليني پايه دانشجويان پزشكي فراهم نمي كنند. از سوي ديگر، با توجه به محدوديتهاي يادگيري بر بالين بيمار و مورد توجه قرار گرفتن حقوق بيماران، امروزه تاكيد بر آموزش مهارتهاي باليني و ارتباطي و ايجاد نگرش در دانشجويان بسيار مورد توجه قرار گرفته است.مركز يادگيري مهارتهاي باليني (CSLC) در پاسخ به تغييرات ايجاد شده در نحوه آموزش، فرصتي را فراهم مي آورد تا دانشجويان پزشكي با استفاده از انواع وسايل كمك آموزشي، مدلها و مانكن ها بتوانند مهارتهاي باليني و ارتباطي خود را در محيطي آرام و كنترل شده افزايش دهند. در بررسي كه بر روي 20 مركز مهارتهاي باليني در نقاط مختلف دنيا از طريق اينترنت، همراه با مرور مقالات مربوط به CLSC به عمل آمده، مشخص شده كه CLSC توانسته است پيوندي بين مطالب تئوري و مهارتهاي عملي ايجاد كرده، استرس دانشجويان را در برخورد اوليه با بيمار كاهش داده و مهارتهاي ارتباطي را در كنار مهارتهاي عملي در برخورد بهتر با بيماران، به آنها آموزش دهد. يك CLSC موفق بايد قابل انعطاف در برنامه ريزي، صحيح و بدون نقص در برنامه آموزشي و مطابق با اهداف آموزشي دانشگاه باشد و براي رسيدن به اين منظور، نيازمند به برنامه ريزي و سازماندهي مي باشد.

مركز مهارت هاي باليني با توسعه مهارت هاي يادگيري مستقل و خودآموزي، دانشجويان را به فراگيرندگان مستقل تبديل مي نمايد. اين مراكز به منظور فراهم كردن محيطي كه دانشجويان بتوانند مهارت هاي باليني را به صورت نظام يافته، سالم و كنترل شده فراگيرند، ايجاد شده اند و از طريق بكارگيري راهبردهاي آموزشي مؤثر كه براساس نياز و تجربه دانشجويان طراحي شده اند ممكن مي گردد. امكانات اين مراكز معمولاً شامل فضايي است كه دانشجويان در آن مي توانند با استفاده از مانكن ها، همكلاسي ها، بيماران واقعي و بيمارنماها توان باليني خود را ارتقاء دهند. كه با استفاده از سيستم هاي مدار بسته يا مستقيماً توسط بيمارنماهاي آموزشي يا توسط اساتيد هيأت علمي به دانشجويان بازخورد خواهد داد.

-        تجربيات چند دهه اخير ضرورت تأسيس اين مراكز را به دلايل زير اثبات نموده است:

رعايت حقوق بيماران، رساندن كمترين صدمه به آنها، نياز به ايجاد فرصت يادگيري استاندارد مهارت هاي باليني و احتراز آسيب رواني دانشجو

تاريخچه:

راه اندازي مركز مهارت ها در پرديس دانشگاه:

اولين مركز مهارتهاي باليني وابسته به دانشگاه در سال1383در محل اورژانس دانشگاه با همكاري مركز مطالعات و توسعه جهت آموزش مهارتهاي عملي به دانشجويان پزشكي دوره سميولوژي- باليني راه اندازي و با استفاده از مولاژها كارگاه هاي مختلفي جهت اساتيد ،كارمندان درماني , دانشجويان برگزار نموده است .سپس تاسال1389دركلينيك هنري مستقر بود .اما مولاژهاي اين مركز در آذر ماه سال1389به سايت پرديس منتقل شد و با تلاش و حمايتهاي مسئولان ذيربط در شهريور سال 1389 محل سلف دانشجويي به مركز توسعه جهت راه اندازي  skill lab واگذار گرديد و با توجه به ضرورت آماده نمودن محل و خريداري مولاژ ها ي مورد نياز گروههاي آموزشي و تكميل فضاي آموزشي در اسفند 1390به صورت رسمي افتتاح گرديد . و فعاليتهاي عمده اين مركز به صورت برگزاري كارگاه و كلاس هاي آموزشي توسط اساتيد مي باشد. از سال 84 تا كنون اساتيد گروه ماژور و مينور جهت آموزش دانشجويان باليني از مولاژهاي مربوطه درSkill Lab استفاده مي نمايند.  شايان ذكر است درهمين مركز آزمون آسكي در سال 87-1386 در 3 نوبت جهت دانشجويان باليني اكسترن و اينترن بخش اطفال وبخش داخلي در Skill Lab اجرا ، همچنين درسال1388جهت اكسترن واينترنهاي بخش جراحي اين آزمون برگزار گرديده است و از آن سال تاكنون ساليانه بطور روتين آزمون آسكي در حال برگزاري مي باشد.

راه اندازي مركز مهارت ها بيمارستان پيمانيه و مطهري :

به منظور افزايش آموزش باليني و دسترسي آسان دانشجويان باليني به مولاژها و فضاي آموزش ايمن و به دور از خطر آسيب به بيمار و همچنين ايجاد فرصتي جهت آموزش رويه هاي درماني توسط اساتيد بخش هاي مختلف و ضرورت استقرار مركز مهارت هاي باليني در بيمارستان اقداماتي توسط مديريت EDC و معاونت محترم آموزشي دانشگاه در راستاي راه اندازي اين مركز در بيمارستان پيمانيه با حمايت هاي رياست محترم دانشگاه صورت پذيرفت به طوريكه جهت تجهيز اين مركز به ارزش 90ميليون تومان مولاژ در راستاي آموزش پروسيجرهاي بخش هاي زنان-جراحي-پرستاري-اطفال-داخلي-بيهوشي-ENT خريداري گرديده است.

همچنين در سال 1395در بيمارستان استاد مطهري نيز مركز مهارتهاي باليني با خريد مولاژ و مانكن هاي آموزشي در راستاي آموزش پروسيجرهاي بخش زنان،اطفال و بيهوشي افتتاح گرديد.

رسالت و اهداف :

رسالت ايجاد مركزي است تا در راستاي اهداف دانشگاه و با همكاري و آموزش بين بخشي ، به آموزش و حفظ مهارتهاي پزشكي و پرستاري در دانشجويان بپردازد. و از اين طريق ، كيفيت مراقبت از بيماران را ارتقاء دهد . همچنين با انجام پژوهش به دنبال طراحي و ارزيابي استراتژي هاي جديد آموزش و ارزشيابي هستيم تا با كمك آنها فراگيري مستقل را ترويج دهيم و راههاي جديدي در آموزش پزشكي و پرستاري بگشائيم .

هدف:

هدف عمده اين مراكز آموزش مهارت هاي باليني، شبيه سازي محيط باليني است به طوري كه بتوان آموزش را كنترل و تمرين نمود. بديهي است كه اين مراكز تنها مكمل محيط باليني واقعي بوده و به هيچ عنوان جايگزين آن نمي شوند. اين مركز متعهد است محيطي ايمن براي تدريس و فراگيري مهارت هاي باليني و ارتباطي ايجاد نمايد. هدف ايجاد مراكزي است تا با همكاري و آموزش بين بخشي، به ايجاد و حفظ مهارت هاي پزشكي و پرستاري در دانشجويان پرداخته و از اين طريق كيفيت مراقبت از بيماران را ارتقاء دهد. همچنين با انجام پژوهش به دنبال طراحي هاي جديد آموزش و ارزشيابي است تا با كمك آن فراگيران مستقل را ترويج دهد و راه هاي جديدي در آموزش پزشكي و پرستاري بگشايد. بايد توجه داشت اين مراكز مختص رشته پزشكي نبوده و افراد مختلفي از رشته هاي گوناگون مانند فيزيوتراپيست ها، ماماها، كارشناسان آزمايشگاهي و روان شناسان به عنوان مدرس در اين مراكز حضور مي يابند. به همين طريق دانشجويان رشته هاي مختلف نيز مي توانند در اين مراكز حاضر شوند. با وجود اين برخي مراكز به حضور دانشجويان پزشكي و پرستاري اكتفا نموده اند.